Małe, kolorowe dzieła, czyli mapy myśli
Drugą metodą, po notatkach, którą teraz Ci przedstawię, jest praca na tak zwanych mapach myśli. Mapy myśli są specjalnym, wizualnym sposobem zapisu informacji. Takim sposobem, który pomaga w ich analizowaniu i zapamiętaniu. Chodzi też o wykorzystanie map skojarzeń do tworzenia notatek. Dzięki tym skojarzeniom zbudujesz kontekst i pozwolisz sobie na lepsze zapamiętanie zapisanych elementów.
Za twórcę tej metody uważany jest angielski naukowiec Tony Buzan, który intensywnie pracował nad poznaniem mechanizmów pracy ludzkiego umysłu. Dostrzegł, że podczas sporządzania notatek w sposób tradycyjny, aktywna jest jedynie lewa półkula mózgu, odpowiedzialna za logiczne myślenie, linearność, analizę, słowa i liczby. Dzięki użyciu oprócz słów i symboli także kolorów czy rysunków uaktywnia się prawa półkula mózgu odpowiedzialna za wyobraźnię, rytm, postrzeganie przestrzenne, kolory i obraz całości.¹ To motywuje obie półkule do pracy.
Według zaleceń mapy myśli powinny przyjmować strukturę promienistą, co odzwierciedla sposób myślenia, opierający się na tworzeniu ciągu następujących po sobie skojarzeń.
Jak stworzyć mapę myśli? Najpierw w dużym skrócie – w centralnej części mapy umieść kolorowy rysunek lub hasło. Od niego powinny odchodzić grube linie z najważniejszymi słowami-kluczami w postaci wyrazów lub obrazów. Od tych linii mogą odchodzić kolejne cieńsze z mniej ważnymi informacjami, a od nich jeszcze kolejne.
A teraz bardziej szczegółowo, krok po kroku:
Na środku kartki narysuj obrazek/hasło związane z tematem. Wykorzystaj różne kolory.
01 Używaj obrazów i symboli na całej mapie.
02 Najważniejsze słowa powinny być najsilniej oznaczone.
03 Na jednej linii może się znajdować tylko jedno słowo lub rysunek.
04 Linie powinny być takiej długości jak słowa.
05 Używaj różnych wielkości i stylów liter.
06 Używaj wielu różnych kolorów.
07 Daj się ponieść swojej wyobraźni – twórz mapy nawet najbardziej abstrakcyjne czy absurdalne.
08 Wykreuj swój własny styl tworzenia map myśli.
09 Umieszczaj na mapie myśli nie tylko same fakty, ale także problemy, skojarzenia itp.²
Teraz opiszę Ci, jak można te rady wykorzystać w praktyce. Na przykład jeśli chodzi o temat… chomika. Na środku kartki zapisz główny temat mapy, czyli zagadnienie, które chcesz zgłębić, które jest dla Ciebie problemem, punktem wyjścia. W tym przypadku będzie to wspomniany chomik. Napis niech będzie kolorowy. Dołącz rysunek gryzonia.
Następnie, w miarę pojawiania się nowych wątków, umieszczaj wokół centralnego pojęcia słowa klucze (obszary, zagadnienia), z których będą „wyrastać” kolejne hasła, skojarzenia, obszary, pomysły, odnogi od tematu głównego. Każde takie zagadnienie można dalej zgłębiać, dodając kolejną strzałkę. Wszystko ma się odnosić do nadrzędnego tematu, być jego rozwinięciem. Takie kategoryzowanie pomoże Ci lepiej zapamiętać informacje. Dla przykładu. Chomik – rodzaje – syryjski, chiński, dżungarski, Roborowskiego, campbella. Inny przykład: Chomik – podstawowe dane – długość, waga, ciepłota ciała, występowanie.
Dzięki takiemu zapisowi porządkujesz elementy wiedzy, nadając im strukturę i hierarchię. Notowanie danego zagadnienia za pomocą powiązanych ze sobą strzałkami lub liniami i wynikających z siebie słów-kluczy ułatwi zapamiętywanie informacji z wykładu, spotkania, książki. Sporządzona w ten sposób notatka ma strukturę promienistą, która odwzorowuje ciąg skojarzeń wychodzących od centralnego słowa kluczowego.
Pamiętaj, żeby dbać o hierarchię pojęć w Twojej mapie: im bardziej odchodzisz od pojęcia głównego, tym mniejsze czcionki stosuj, rób mniej ozdobników oraz używaj cieńszych strzałek i linii. Mapa myśli rozwija się od ogółu do szczegółu.
Nie musisz od razu dodawać wszystkich gałęzi i słów-kluczy. Gdy pierwszy raz stykasz się z tematem, jest to przecież niemożliwe. Natomiast gdy masz wcześniej możliwość, by przewertować np. podręcznik do nauki, to pozaznaczaj od razu słowa klucze i najważniejsze kategorie, które później rozwiniesz.
Co istotne – stworzona w ten sposób sieć powiązań ułatwia dopisywanie informacji oraz nowych koncepcji w wybranym miejscu na kartce, bez konieczności tworzenia nowej notatki. Jedną z większych zalet takiej mapy jest szybkie powtórzenie danego zagadnienia.
Nie zapomnij o używaniu kolorów, o dodawaniu rysunków. Ale w tym zakresie mam dla Ciebie ważną radę. Zrób to w momencie, gdy rozgałęzienia z hasłami i słowami-kluczami będą gotowe. Dlaczego? Nasz mózg ma coś w rodzaju pamięci roboczej, stanu czuwania, bieżącej aktywności – zwał jak zwał. Skoro w danej chwili skupia się na tworzeniu połączeń pomiędzy nadrzędnym tematem a jego odnogami, jego rozwinięciem, to nie zakłócaj tej pracy myślami o dodaniu czerwonego albo niebieskiego podkreślenia. Zrób to, gdy poprzedni etap będzie gotowy. Nie przeszkadzaj sobie, gdy Twoja głowa zajęta jest przetwarzaniem informacji.
Rysunki, symbole, ikonki nie muszą być działami sztuki. Szkoda na to czasu. Mają być proste, szybkie do wykonania, bo ich rolą jest wspomaganie procesu utrwalania wiedzy. Same w sobie nie są celem. Powodują, że notatka nie jest monotonna, tylko pobudza umysł.
A teraz najważniejsze – „tworzenie mapy myśli polega nie na rysowaniu, tylko na aktywnym słuchaniu lub czytaniu ze zrozumieniem i umiejętności skupienia się na rzeczach kluczowych, dostrzeganiu zależności oraz tworzeniu skojarzeń. Mapa myśli jest nie tyle nośnikiem treści, ile przede wszystkim systemem skojarzeń, który umożliwi nam przywołanie zdobytej wiedzy/informacji”.³
Zarówno metoda Cornella jak i mapy myśli mogą być wykorzystywane na papierze, jak i cyfrowo. Która metoda jest lepsza? To zależy od Ciebie – musisz samodzielnie sprawdzić, jaka forma bardziej Ci odpowiada. Nie ma uniwersalnych rozwiązań, testuj.
